Dlaczego instruktor nie zapina pasów bezpieczeństwa podczas szkolenia?

• Instruktorzy jazdy w Polsce mają prawne zwolnienie z obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa podczas szkolenia
• Przepis z 1991 roku nadal obowiązuje i motywowany był potrzebą swobody ruchu instruktora
• Około 60-70% ofiar wypadków przeżywa dzięki zapiętym pasom bezpieczeństwa
• Nowoczesne pasy nie krępują ruchów tak jak dawniej
• Starsi instruktorzy częściej nie zapinają pasów niż młodsi

Dlaczego instruktor nie zapina pasów – prawda o przestarzałym przepisie

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego Twój instruktor nauki jazdy nie zapina pasów podczas lekcji? To pytanie nurtuje wielu kursantów, którzy obserwują ten paradoks bezpieczeństwa. W polskim prawie nadal istnieje przepis z 1991 roku1, który zwalnia instruktorów jazdy oraz egzaminatorów z obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa podczas wykonywania swoich obowiązków. Motywowano to wówczas tym, że instruktor powinien mieć swobodę ruchu, by móc zareagować, gdy zestresowany kursant jest bliski doprowadzenia do niebezpiecznej sytuacji na drodze1. Brzmi logicznie, prawda? Ale czy w dzisiejszych czasach ma to jeszcze sens?

Ten przepis powstał w zupełnie innych realiach technicznych1. Wyobraź sobie pasy z lat 90. – sztywne, niewygodne, często o nieregulowanej długości. Dzisiaj mamy supernowoczesne pasy bezpieczeństwa, które nie krępują ruchów1. Eksperci z branży motoryzacyjnej są zgodni – obecne systemy pasów pozwalają na pełną swobodę ruchu potrzebną instruktorowi. Można bez problemu sięgnąć do kierownicy, hamulca pomocniczego czy innych elementów sterowania samochodem szkoleniowym. A mimo to, wiele osób wciąż trzyma się starego przyzwyczajenia.

Podział na „starą” i „nową szkołę”

Ciekawe jest to, że zapinanie lub niezapinanie pasów przez instruktora często związane jest z jego wiekiem i doświadczeniem2. Starsi instruktorzy, którzy zaczynali uczyć jeszcze za czasów PRL-u, kiedy nie było obowiązku zapinania pasów, mają po prostu inne nawyki2. To nie kwestia bojaźliwości czy ostrożności – to po prostu przyzwyczajenie z czasów, gdy pasy bezpieczeństwa nie były standardem. Z kolei młodsi instruktorzy, którzy rozpoczynali karierę już w dobie nowoczesnych systemów bezpieczeństwa, znacznie częściej zapinają pasy podczas pracy2. Dla nich to naturalne zachowanie, które przeszło już w nawyk.

Trzeba też pamiętać o aspekcie wychowawczym tej profesji. Instruktor to nie tylko nauczyciel techniki jazdy – to także wychowawca przyszłego kierowcy3. Co myśli kursant, gdy jego instruktor opowiada o obowiązkach bezpieczeństwa, których sam nie przestrzega? To pytanie stawia sobie coraz więcej profesjonalistów z branży. Niektórzy instruktorzy świadomie rezygnują z prawnego zwolnienia i zapinają pasy, dając dobry przykład swoim podopiecznym3. Ich zdaniem, nauka dobrych nawyków powinna zaczynać się od pierwszej lekcji.

• Czy instruktor musi zapinać pasy? – Nie, polskie prawo zwalnia instruktorów i egzaminatorów z tego obowiązku podczas szkolenia
• Dlaczego wprowadzono takie zwolnienie? – W 1991 roku motywowano to potrzebą swobody ruchu instruktora w sytuacjach awaryjnych
• Czy pasy rzeczywiście krępują ruchy? – Nowoczesne pasy bezpieczeństwa nie ograniczają swobody ruchu potrzebnej podczas instruktażu
• Czy wszyscy instruktorzy korzystają ze zwolnienia? – Nie, młodsi instruktorzy częściej zapinają pasy niż starsi
• Czy to bezpieczne dla kursanta? – Niezapięty instruktor stanowi potencjalne zagrożenie dla wszystkich osób w pojeździe
• O ile pasy zwiększają szanse przeżycia? – Badania pokazują, że 60-70% ofiar wypadków przeżywa dzięki zapiętym pasom
• Czy przepis się zmieni? – Eksperci postulują nowelizację tego przestarzałego przepisu

ŹRÓDŁO:

• [1]https://trojka.polskieradio.pl/artykul/2995530,instruktor-jazdy-nie-musi-zapinac-pasow-bezpieczenstwa-obalamy-mit[1]
• [4]https://www.l-instruktor.pl/aktualnosci/instruktor-vs-pasy-bezpieczenstwa.html[4]
• [2]https://www.szkola-jazdy.pl/przezorny-zawsze-zapiety-2/[2]

Przepisy prawne z 1991 roku – dlaczego instruktorzy są zwolnieni z zapinania pasów

Przepis zwalniający instruktorów z obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa został wprowadzony do polskiego prawa razem z rozszerzeniem obowiązku na wszystkie siedzenia w 1991 roku [11][12]. To właśnie wtedy, gdy pasy stały się obowiązkowe w całym kraju, stworzono jednocześnie specjalne wyjątki dla określonych grup zawodowych.

Artykuł 39 ustawy Prawo o ruchu drogowym wprost stanowi, że instruktor lub egzaminator podczas szkolenia lub egzaminowania nie podlega obowiązkowi korzystania z pasów bezpieczeństwa . Ta regulacja powstała w bardzo konkretnym kontekście technologicznym początku lat 90.

Uzasadnienie prawne z czasów PRL-u

Kiedy wprowadzano ten przepis, pasy bezpieczeństwa wyglądały zupełnie inaczej niż dzisiaj [11]. Były to sztywne, często nieregulowane systemy mocowania, które rzeczywiście mogły ograniczać swobodę ruchu instruktora podczas nagłych interwencji .

Ustawodawca argumentował wtedy potrzebą zapewnienia instruktorowi maksymalnej mobilności. Wyobraź sobie sytuację z lat 90., gdy instruktor musi błyskawicznie sięgnąć do kierownicy, hamulca pomocniczego czy dźwigni zmiany biegów . Sztywny, nieelastyczny pas mógł rzeczywiście utrudnić taką szybką reakcję w kryzysowej sytuacji na drodze.

Dlaczego przepis przetrwał mimo postępu technologicznego

Problem polega na tym, że technologia pasów przeszła prawdziwą rewolucję, ale prawo pozostało w niezmienionej formie od ponad 30 lat . Współczesne systemy pasów z automatycznymi naciągami i regulacją pozwalają na pełną swobodę ruchu potrzebną podczas instruktażu .

Eksperci coraz częściej wskazują na przestarzałość tego przepisu. Nowoczesne pasy oferują przecież:

• Automatyczne dopasowanie do każdej sylwetki
• Pełną swobodę ruchu podczas normalnych czynności
• Systemy szybkiego odpinania w sytuacjach awaryjnych
• Elastyczne materiały niewkrępujące ruchów

Paradoksalnie, niezapięty instruktor może dziś stanowić większe zagrożenie dla bezpieczeństwa kursanta niż hipotetyczne korzyści wynikające z dodatkowej swobody ruchu [27]. W sytuacji wypadku niezapięta osoba zamienia się w śmiertelny pocisk zagrażający wszystkim pasażerom pojazdu.

Argumenty za swobodą ruchu instruktora w sytuacjach awaryjnych

Szybka reakcja w krytycznych momentach

Kluczowym argumentem za pozostawieniem instruktorom swobody ruchu jest potrzeba natychmiastowej interwencji w sytuacjach niebezpiecznych12. Kiedy kursant nie radzi sobie z kontrolą pojazdu, instruktor musi błyskawicznie sięgnąć do kierownicy lub hamulca pomocniczego34. W takich momentach każda sekunda ma znaczenie – czy to podczas nagłego wjazdu na przeciwny pas, czy utraty kontroli nad pojazdem.

Praktyczne przykłady interwencji pokazują wagę tej kwestii1. Instruktor może być zmuszony do przejęcia kontroli nad kierownicą, użycia podwójnego hamulca, czy nawet przełączenia dźwigni zmiany biegów56. Te działania wymagają pełnej swobody ruchu – szczególnie w przypadku starszych kursantów, którzy potrzebają więcej pomocy3.

Typy sytuacji wymagających szybkiej reakcji

W praktyce instruktorzy spotykają się z różnorodnymi scenariuszami awaryjnymi78. Najczęstsze sytuacje obejmują:

• Nieoczekiwane hamowanie innych pojazdów na drodze
• Błędne manewry kursanta podczas wyprzedzania
• Problemy z kontrolą pojazdu w trudnych warunkach pogodowych
• Utrata koncentracji kursanta w ruchu miejskim[10]

Każda z tych sytuacji może rozwinąć się w ciągu ułamków sekund11. Instruktor musi mieć możliwość natychmiastowej reakcji bez ograniczeń związanych z zapiętymi pasami, które mogły stanowić przeszkodę w czasach wprowadzania przepisu12. Czy wyobrażasz sobie sytuację, w której instruktor nie może szybko zareagować na niebezpieczeństwo? To właśnie taki scenariusz uzasadniał pierwotnie zwolnienie z obowiązku zapinania pasów12.

Nowoczesne pasy nie ograniczają już reakcji – mit czy rzeczywistość

Współczesne systemy pasów bezpieczeństwa przeszły prawdziwą rewolucję technologiczną, która sprawia, że argument o ograniczonej swobodzie ruchu staje się coraz bardziej dyskusyjny12. Czy rzeczywiście nowoczesne pasy krępują instruktorów podczas pracy? Odpowiedź może Cię zaskoczyć.

Dzisiejsze pasy wyposażone są w inteligentne systemy dostosowania, które automatycznie reagują na ruchy kierowcy34. Zawierają czujniki analizujące wagę, wzrost i pozycję ciała, a następnie dopasowują napięcie do indywidualnych potrzeb. To oznacza, że pas nie blokuje naturalnych ruchów podczas normalnej jazdy.

Technologie, które zmieniły wszystko

Nowoczesne rozwiązania w pasach bezpieczeństwa obejmują kilka przełomowych innowacji15:

• Automatyczne systemy napinania z regulacją siły
• Wielostopniowe ograniczniki obciążenia dostosowane do masy ciała
• Elastyczne materiały zapewniające swobodę ruchu
• Systemy pre-tensioning aktywowane przed kolizją

Praktyczny test swobody ruchu

Współczesny instruktor z zapiętymi pasami może bez problemu sięgnąć do wszystkich elementów sterowania pojazdem67. Pasy z lat 90. były sztywnymi mechanizmami, które rzeczywiście mogły ograniczać ruchy. Dzisiaj mamy do czynienia z elastycznymi systemami, które blokują się dopiero w momencie gwałtownego ruchu lub uderzenia89.

Paradoksalnie, niezapięty instruktor może dziś stanowić większe zagrożenie niż hipotetyczne ograniczenie swobody ruchu przez nowoczesny pas10. W przypadku wypadku staje się bowiem niebezpiecznym pociskiem zagrażającym kursantowi.

Zły wzór dla kursantów i ryzyko dla bezpieczeństwa podczas wypadku

Niezapięty instruktor to nie tylko naruszenie zasad bezpieczeństwa – to przede wszystkim fatalne przesłanie dla przyszłego kierowcy1. Czy wyobrażasz sobie sytuację, gdy nauczyciel opowiada o zasadach, których sam nie przestrzega? Właśnie tak wygląda lekcja z instruktorem, który nie zapina pasów bezpieczeństwa2.

Problem ma dwa wymiary. Pierwszy to aspekt pedagogiczny i wychowawczy3. Młody kursant podświadomie przyswaja wzorce zachowań swojego mentora4. Jeśli instruktor lekceważy podstawowe zasady bezpieczeństwa, prawdopodobnie tak samo będzie postępować jego podopieczny po zdaniu egzaminu5.

Niezapięty pasażer jako pocisk

Drugi wymiar problemu jest bardziej drastyczny. Badania jednoznacznie pokazują, że niezapięty pasażer staje się podczas wypadku śmiertelnym pociskiem67. Eksperci wskazują, że ryzyko śmierci dla zapiętego pasażera wzrasta aż o 90% w obecności niezapiętej osoby w tym samym pojeździe6.

Podczas czołowego zderzenia niezapięty instruktor może zostać wyrzucony z ogromną siłą8. Oznacza to, że 80-kilogramowy instruktor uderza w kursanta z siłą przekraczającą dwie tony7. To nie abstrakcyjne zagrożenie – to realna śmiertelna pułapka9.

Najgorsze w tym wszystkim jest to, że współczesne systemy pasów wcale nie krępują ruchów potrzebnych podczas instruktażu210.

• Instruktor bez pasów staje się zagrożeniem dla kursanta podczas wypadku
• Niezapięty pasażer zwiększa ryzyko śmierci zapiętych osób o 90%
• Młodzi kierowcy kopiują nawyki swoich instruktorów
• Współczesne pasy nie ograniczają swobody ruchu instruktora

Czas najwyższy na zmianę tego przestarzałego przepisu2. Instruktor powinien dawać dobry przykład od pierwszej lekcji3. W końcu chodzi o życie – zarówno kursanta, jak i samego instruktora9.